Del Moğol' dur Moğol kalacak!

(allposters.com- Jerry Galea)

Geçen pazartesi burada "Del Günü" idi. Büyüklü küçüklü Moğollar, en güzel del' lerini giyip, caddelerde gezindiler. Günün en güzel tarafı, del giydirilmiş, sevimli tombiş Moğol çocuklardı. Fotoğraf makinemi almadan dışarı çıkma gafletini gösterdiğim için internetten göçebe ( ve de çok güzel) bir Moğol çocuğun fotoğrafını sunmak durumundayım.

Yazıya başlarken Tonyukuk Yazıtı' nın karizmatik bekçisi, sadece bir gün değil her gün del insanı Chuluun' un fotoğrafını da sunmak elzem :)).

(flickr.com- Noelus Bolus)

Efendim bu yılki Del Günü aynı zamanda biraz siyasiydi. Yeni yılın (Moğol yeni yılı elbet) 8. günü zaten del günü imiş. Ama bu yıl durum farklıydı, şöyle ki, Çin özbeöz Moğol çalgısı morin huur' u UNESCO nezdinde mi ne, kendi kültürüne tescilletmiş. Aynen bizim baklava, kahve vs. ye elalemin sahip çıkması gibi. Bununla da kalmamış, del' i de tescil ettireceği yönünde bir kuşku uyandırmış. Bu durumda del günü burada epey büyük bir katılımla geçirildi. Hatta parlamentonun önünde ufak çapta bir gösteri yapıldı.

(flickr.com- Akilea)

Herkes en güzel, en parlak renkli del' lerini giymişti. Şehirde her yer hala buz ve boz iken, del renkleri hakikaten göz okşayan bir görüntü yarattı. İnsanların kültürlerine bu kadar sahip çıktıklarını görmek pek güzel.

Gerçi del zaten halihazırda giyilen bir şey, öyle bir günlük değil. Daha çok yaşlılar tercih etse de şehir del giyenlerce şenlendiriliyor.

Bu enteresan bir giysi, erkek ve kadın modelleri arasında pek fark yok. Kadınlar bellerine renkli kuşak ya da ince kemer bağlarken erkekler genelde kalın, büyük tokalı, gösterişli kemerleri tercih ediyor. Sadece renkli kumaş bağlayanlar da var tabi. Kadın- erkek ortak payda, kuşakların parlak, canlı renklerden olması. Yazlık ve kışlık modeller de aynı, sadece kumaş türü fark ediyor. Günlük hayatta giyilen pamuklusundan özel günlerde giyilen ipekli çeşitlere kadar farklı kumaşlardan del diktirmek mümkün. Aynı zamanda çok fonksiyonlu bir giysi, yorgan olup soğuktan korumadan göğse votka şişesi ya da snuff bottle yerleştirmeye kadar pek çok kolaylık sağlıyor.

Bir ayrıntı da del modellerinin, Moğol boyları arasında ufak farklar göstermesi. Bunu ayırt edecek durumda değilim ama okuduğum kadarıyla Khalkh, Buryat vs. Moğol boylarının giydiği del' lerin desenleri, dikişleri vs. az biraz farklıymış.

Rahat ve fonksiyonel bir giysi. Her şeyden önce Moğol bir giysi. Hatta Cengiz Han' ın bir sözünde de yer bulmuş. Bir liderin vizyonunun yaşlıların öğretilerinden uzaklaşmaması, liderin boş zevkler ya da sonuç vaat etmeyen yenilikler peşinde koşmaması için Han' ın şöyle bir sözü var: "Eski del vücuda daha iyi uyar ve daima daha rahattır, arazi hayatının zorluklarına dayanır. Oysa yeni ya da denenmemiş del kolayca yırtılır".

Çin' in halihazırda bir dünya kendine özgü kültürel öğesi var. Gitsin onlarla uğraşsın yahu, del ve morin huur' u da Moğollar' a bıraksın, kendisini kınıyorum buradan :)). Baklava Türk' tür, kebap Adanalı' dır, del Moğol' dur, budur!

• Bugün özlenen: Taze maydanoz, nane, roka, fesleğen... Evde saksıda yetiştirmeye çalışıyorum ama fırtına, kasırgalar sağolsun, pencereleri açıp önündeki saksıları devirip bitkileri malamat ediyor. Yeşilliğin market işi kurusu da bir şeye benzemiyor.
  

• Bugün izlenen: Transsiberian. Valla ben anlamadım. Bir filmde hem Ben Kingsley hem Woody Harrelson olur, görüntü yönetmeni nefis çalışır, hadise dünyanın en egzantrik güzergahlarından birinde geçer ama aynı zamanda o film nasıl bu kadar kötü olur... Öncelikle Transsibirya demiryolundan Moğolistan' ı çıkarıvermişler, hangi akla hizmetse, otur sıfır! Dininde diyanetinde Woody Abi ile vaktiyle yemediği halt kalmamış karısı, Pekin' den Moskova' ya trenle yola çıkar. Yolda kriminal kılıklı bir çiftle takılırlar. Çiftin hali tavrı "ben eroin kuryeliği yapıyorum" diye bağırmaktadır. Peşlerinde Rus dedektif Ben Kingsley, tren ilerler filan. Amaaan, senaristi ve yönetmeni Sibirya soğuğunda tutmalı ki akılları başlarına gelsin.